Uit elkaar gaan

Scheiden kan bij huwelijk alleen door tussenkomst van de rechter. Dit kan op basis van een gezamenlijk, of eenzijdig verzoek aan de rechtbank.

Het gezamenlijk verzoek aan de rechtbank gaat vergezeld van het echtscheidingsconvenant en indien van toepassing het ouderschapsplan. Deze stukken worden in onderling overleg met  jullie door BFPA opgesteld. De begeleiding door BFPA is inclusief het indienen van het verzoek bij de rechtbank via de advocaat.

Geregistreerd partners zonder minderjarige kinderen kunnen zonder tussenkomst van de rechter het partnerschap beëindigen. Dit kan door middel van de inschrijving van een door een advocaat, of notaris mede ondertekende beëindigingsovereenkomst in het register van de burgerlijke stand. De begeleiding door BFPA, is inclusief de mede ondertekening van de beëindigingsovereenkomst door de advocaat of de notaris.

Zijn er minderjarige kinderen? In dat geval kan het partnerschap uitsluitend via een verzoek aan de rechtbank beëindigd worden.

Het gezamenlijk ontbindingsverzoek wordt tezamen met de beëindigingsovereenkomst en het ouderschapsplan door de advocaat bij de rechtbank ingediend. Deze stukken worden in onderling overleg met  jullie door BFPA opgesteld. De begeleiding door BFPA is inclusief de kosten voor het indienen van het verzoek bij de rechtbank door de advocaat.

De wijze waarop een samenleving beëindigd moet worden is doorgaans bepaald in de samenlevingsovereenkomst. Is er geen samenlevingsovereenkomst? In dat geval gelden de afspraken die jullie maken bij de beëindiging van de samenleving. Hebben jullie jullie als samenwonende ouders gezamenlijk het gezag over jullie minderjarige kinderen? In dat geval is het opstellen van een ouderschapsplan wettelijk verplicht.

De begeleiding van BFPA is inclusief de kosten voor het notarieel passeren van de, door BFPA in concept opgestelde, vaststellingsovereenkomst. Dit  laatste is niet verplicht maar verdient wel de voorkeur. De voordelen zijn:

• de identiteit en de beëindigingsdatum van de samenleving, de peildatum voor de verdeling en de datum van ondertekening liggen vast,
• de afspraken liggen vast en er kan altijd een afschrift opgevraagd worden,
• de afspraken kunnen zonder tussenkomst van de rechter via de deurwaarder afgedwongen worden.

In het geval van minderjarige kinderen, dient er een ouderschapsplan opgesteld te worden. De begeleiding is inclusief de opstelling van het ouderschapsplan. Voor wie is het ouderschapsplan wettelijk verplicht?

• gehuwde en geregistreerde ouders met of zonder gezamenlijk gezag en
• samenwonende ouders met gezamenlijk gezag.

Het ouderschapsplan bevat in ieder geval de volgende afspraken:

• hoe de zorg en opvoeding is geregeld,
• hoe de omgang is geregeld,
• hoe jullie elkaar informeren over belangrijke onderwerpen,
• hoe jullie de kosten voor de opvoeding en verzorging hebben geregeld.

Kinderalimentatie wordt op basis van het netto gezinsinkomen vóór de scheiding forfaitair vastgesteld. De begeleiding is inclusief de berekening van de kinderalimentatie. Een second opinion behoort ook tot de mogelijkheden.

Samenwoners zijn niet onderhoudsplichtig voor elkaar na beëindiging van de samenleving. Er bestaat dus wettelijk gezien geen recht op alimentatie. In onderling overleg kunnen jullie hiervan afwijken. In dat geval moet de overeengekomen alimentatieplicht wel schriftelijk vastgelegd worden.

Onder bepaalde voorwaarden, geldt er recht op een ANW-uitkering na overlijden van de alimentatieplichtige. Dit geldt voor gehuwden, geregistreerd partners en samenwonenden.

Bij de bepaling van het netto besteedbaar inkomen na de scheiding wordt rekening gehouden met de toeslagen waarop er na de scheiding recht bestaat.

Met een eigen woning is de eerste vraag wie er in juridische zin het recht heeft om in de woning te blijven wonen. Met andere woorden op wiens naam staat de woning? Wat is het huwelijksgoederenregime? Zijn er huwelijks- of partnerschapsvoorwaarden? Is er een samenlevingsovereenkomst? Als de juridische opties duidelijk zijn, blijft er nog een groot aantal andere vragen over.

• Kan degene die de woning wil overnemen de hypotheek alleen opbrengen?
• Is de geldgever bereid de andere partner te ontslaan uit de hoofdelijke aansprakelijkheid voor de hypotheek?
• Is er vermogen aanwezig om degene die verhuist uit te kopen, of moet dit meegefinancierd worden?
• Wat is de maximale eigenwoningschuld, dit is het gedeelte van de hypotheek waarover de rente aftrekbaar is, voor degene die de ander uitkoopt?
• Staat de woning onder water en wat zijn de gevolgen daarvan?
• Heeft een van jullie meer in de eigen woning geïnvesteerd dan de ander?
• Met welk deel van het eigenwoningverleden moet degene die verhuist bij aankoop van een nieuwe woning rekening houden?
• Hoe hoog is de maximale eigenwoningschuld bij aankoop van een nieuwe woning voor degene die verhuist?
• Wat zijn de mogelijkheden met NHG (Nationale Hypotheekgarantie)?
• Zijn er nog andere regelingen waarvan gebruik gemaakt kan worden?
• Wat zijn de fiscale gevolgen met betrekking tot de eigen woning?

Lees ook Eigenwoning en scheiding.

Het kan zo zijn dat bijzondere omstandigheden om extra aandacht vragen. Hierbij kan bij voorbeeld gedacht worden aan de volgende situaties.

• Er is sprake van een aangepaste woning in verband met ziekte of verminderde validiteit van een van beiden.
• Degene die, in verband met specifieke persoonlijke omstandigheden, in het huis wil blijven wonen kan de hypotheek niet of niet volledig opbrengen.
• De andere partner wil meewerken aan een oplossing.
• Hieraan zijn mogelijk juridische en/of fiscale consequenties verbonden waarbij stil gestaan dient te worden.

De gezamenlijke bezittingen worden verdeeld. Er is een onderscheid tussen de juridische verdeling, zijnde het deel waar ieder recht op heeft, en de werkelijke verdeling. Hierdoor kan een van jullie, uitgedrukt in geld, worden overbedeeld. Dit wordt onderling  verrekend.

Ongeacht de samenlevingsvorm kan er sprake zijn van privévermogen. Denk hierbij aan een schenking of erfenis die in het verleden onder uitsluiting is ontvangen. Bij een huwelijk op of na 1 januari 2018 zonder huwelijksvoorwaarden zijn erfenissen en schenkingen sowieso privévermogen. Privévermogen en gezamenlijk vermogen kan door elkaar lopen. Dit is het geval als er privévermogen in het gezamenlijk vermogen is geïnvesteerd, maar ook omgekeerd. Ook kan een van jullie in het vermogen van de ander hebben geïnvesteerd. Hierdoor ontstaan er vergoedingsrechten waardoor de ene partner per saldo een vordering krijgt op de andere partner.

Zaken waarvan niet kan worden aangetoond dat deze tot het privévermogen behoren, behoren toe aan het gemeenschappelijk vermogen.

Het zakelijk vermogen kan onderdeel uitmaken van het gezamenlijk, of privévermogen. Of het zakelijk vermogen voor verdeling in aanmerking komt, hangt af van het huwelijksgoederenregime en de eventuele afspraken die daar in de huwelijks-, of partnerschapsvoorwaarden over zijn gemaakt. Bij samenwoners blijft het zakelijk vermogen doorgaans privé. Dit geldt ook voor zakelijk vermogen dat reeds aanwezig was voor het huwelijk dat op 1 januari 2018 of daarna is gesloten.

Bij scheiding dienen levensverzekeringen en lijfrentes te worden verdeeld, behalve wanneer deze tot het privévermogen van een van beiden behoren. Bij de verdeling dient stil gestaan te worden bij de fiscale consequenties van de verdeling. Denk hierbij ook aan bijzondere vormen van levensverzekering zoals de stamrechtpolis, ofwel goudenhanddrukpolis. Ook kan er volgens het overgangsrecht nog sprake zijn van de levensloopregeling.

Misschien is het een optie om levensverzekeringen, of lijfrente te verrekenen met bij voorbeeld het uitkoop bedrag voor de woning. Het is in ieder geval goed om bij alle mogelijkheden stil te staan. Uiteraard geldt dit ook voor de eventuele fiscale consequenties.

Voor gehuwden en geregistreerd partners is wettelijk bepaald dat het ouderdomspensioen dat is opgebouwd tijdens het huwelijk of partnerschap 50/50 verdeeld, ofwel verevend. Dit is bepaald in de Wet verevening pensioenrechten bij scheiding (VPS). Het is regelend recht dus er kan van afgeweken worden. De mogelijkheden zijn:

• niet verevenen, ofwel de VPS niet van toepassing verklaren in het convenant,
• een andere verdeling dan 50/50 afspreken,
• conversie in een zelfstandige aanspraak op ouderdomspensioen.

In het geval van een toezegging op basis van een beschikbare premieregeling verdient pensioenverevening extra aandacht. Er is namelijk veel ruimte aan de kant van de uitvoerders,omdat wettelijke bepalingen voor pensioenverevening en premieregeling ontbreken.

Naast bovengenoemde mogelijkheden kan in plaats van de toepassing van de VPS gekozen worden voor pensioenverrekening. Verrekening met andere vermogensbestanddelen behoort tot de mogelijkheden. Als ook dit niet de bedoeling is, dan dient pensioenverrekening ook in het convenant uitgesloten te worden. Bij van de VPS afwijkende keuzes dient ten alle tijden stilgestaan te worden bij de fiscale consequenties. Zie ook pensioen en scheiding.

Voor gehuwden of als geregistreerd partners is er automatisch recht op bijzonder partnerpensioen. Het partnerpensioen is gelijk aan het tot de echtscheidingsdatum opgebouwde partnerpensioen. Voor samenwoners geldt ook, dat er aanspraak kan bestaan op bijzonder partnerpensioen. Er moet dan wel aan een aantal voorwaarden worden voldaan. Van hetgeen bij wet is bepaald, kan in onderling overleg afgeweken worden.

Het streven is om de nieuwe WPS in 2021 in te laten gaan. De belangrijkste aanpassingen zijn:

• conversie wordt het wettelijk uitgangspunt,
• de aanspraak op bijzonder partnerpensioen wordt beperkt tot het tijdens het huwelijk opgebouwde partnerpensioen.

De nieuwe wet is uitsluitend van toepassing op scheidingen vanaf 2021. Voor scheidingen daarvoor blijft de Wet verevening pensioenrechten bij scheiding (VPS) van toepassing. Op basis van onderlinge afspraken is het wel mogelijk om nu reeds met de komende wetswijziging rekening te houden.

In het convenant dient een fiscale paragraaf opgenomen te worden waarin alle fiscale gevolgen van de scheiding en de afspraken daarover worden vastgelegd. Dit geeft niet alleen duidelijkheid onderling, maar geeft ook duidelijkheid naar de fiscus.

Het verzoek tot echtscheiding, of het verzoek tot ontbinding van het partnerschap dient via de advocaat bij de rechtbank ingediend te worden. De kosten van de begeleiding door BFPA zijn inclusief de kosten voor het indienen van het verzoek via de advocaat.

In het geval van een eenzijdig verzoek tot scheiding, geeft de andere partner met deze verklaring aan, dat deze niet in verweer tegen het verzoek komt. Dit versnelt het proces.

Na de uitspraak van de rechter (beschikking) tekenen jullie beide de akte van berusting. De beschikking wordt daarna direct definitief. Door ondertekening hoeft de beroepstermijn niet afgewacht te worden.

Nadat de beschikking definitief is geworden kan de scheiding bij de burgerlijke stand ingeschreven worden.